OYUNCAĞIN ÖNEMİ VE OYUNCAK SEÇERKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER.

California Üniversitesi’nde laboratuvar fareleri üzerinde yapılan araştırmada zenginleştirilmiş bir ortamda yaşayan farelerin (kardeşleri ve yavrularıyla bir kafesi paylaşan ve birçok farklı oyuncaklara erişimleri olan) daha fakir bir ortamda yaşayanlara nazaran daha fazla nörona ve bu nöronlar arasında daha fazla bağlantıya sahip olduklarını ortaya koydu. (Kaynak M.R. Rosenzweig ve E.L Bennett “Psychobiology of Plasticity : Effect of Training and Experiene on Brain ang Behavior)

Oyuncaklar çocukların ilk kitapları olarak gibidir. Her oyuncaktan farklı şeyler öğrenir çocuk, genelde ebeveynler çocukların bir oyuncak alıp bununla dakikalarca oynamasını beklerler ancak yetişkinler bir kitabı okuyup çözdükten sonra tekrar tekrar kaç kez okuyabilir. Belki dönüp altı çizilen yerleri arada bir tekrar okur, ancak bu yine de kitap almamıza engel değildir.

Güncellenen yeni istatistiklere göre ülkemizde yıllık oyuncak harcaması 25 Euro iken AB ortalaması 250 Euro . Eğitici oyuncak çocuk için bir ihtiyaçtır.Bu sebepledir ki, insanlar daha ateşi bulmadan önce bile oyuncak üretirlerdi.Kazıları araştırdığınızda müzeleri gezdiğinizde bir sürü oyuncak görürsünüz Bu paylaşımda genelde eğitici oyuncaklara yer vereceğim. Bunları masa başından hiç doğru düzgün oyuncak oynamamış bir kalemden çıkmış beylik cümlelerle değil 3 çocuğuyla doğduklarından beri her gün oyun ve oyuncak oynayan bir anne olarak tecrübeler süzgecinden geçirerek yazıyorum.Takdir edersinizki hayatında bir kez bir çocukla domino dizmemiş birinin dominonun nasıl bir sabır eğitimi olduğunu anlamasını bekleyemeyiz.

Son günler bazı kalemlerden çıkan çok oyuncağın dikkat dağınıklığına sebep olduğu söylemine katılmıyorum California Üniversitesinde fareler üzerinde yapılan yazımın girişindeki araştırma da bunun tersini ispat etmekte, Kaldı ki 50-100 yıl önce yetişen neslin doğru düzgün oyuncağı yoktu hayal gücü açısından deha oldukları söylenemez.

Biraz bizden bahsedeyim  ben çocuklarımda az yeterli fonksionel kıyafet ve çok oyuncak tercih edenlerdenim, evimizde bir oda bildiğiniz oyuncak dolu genelde hemen hepsi de eğitici gruptan hepsinin ayrı katkısı oldu dikkat gelişimine, el yeteneklerinin gelişimine, erken İngilizce öğrenimine sanatsal sezgilerinin gelişimine , mental zekasının desteklenmesine vs. çok oyuncak dikkat dağıtır diyenin bir çocuğun eğitiminde oyuncağın gelişiminin katkısının gözleminde süreç dahilinde kesinlikle bulunmadığına inanırım. Şuraya dikkat çekmek gerek belki oyuncağı alıp önüne yığmak ayrı birşey onunla yapabileceklerini paylaşmak onları birer eğitim materyaline çevirmek ayrı birşey.

Bir marangoz ustasının yanına çırak girersiniz zanaatkar olursunuz, başka birinin yanına girersiniz yolunuzu kaybedersiniz. Baktığınızda hepsinin dükkanı alet (oyuncak) doludur. Ama o aletleri kullanmayı öğretecek kendi gelişimine yardımcı olacak rol model olabilecek marangoza denk gelmektir bu da ancak zaman ayırmak üzerine eğilmek emek vermekle ilgiyle oluyor. Yorumlarda da gelişim süreçlerine katkısı olduğunu düşündüklerimi paylaşmaya özen gösteriyorum. Vakit ayırıp okuyacağınız için şimdiden teşekkür ederim. Çeşitli kaynaklardan ve gözlemlerin sonucu derleyerek hazırladığım bir yazı oldu sizlerin de katkısıyla genel bir oyuncak seçiminde klavuz yazı hazırlayalım diye düşündüm. Çocuklarınızın oynadığı oyuncaklardan oluşan fotoğraflarıyla postun içeriğini zenginleştirebiliriz.

ÇOCUKLARIN YAŞLARINA GÖRE OYUNCAKLARI SEÇERKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİ?

0-3 Ay Arası Oyuncaklar

Bol müzikli parlak renkli ve basit biçimli olanları seçin. Bebeğin dikkatini toplamasına ve şekil tanımasına yardım eder. Halka: El denetimi ve eşgüdümü geliştirir. Çıngırak: El denetimini ve el göz uyumunu geliştirir; ses duyarlılığı bebeğe bedenin bittiği oyuncağın başladığı yeri öğretir. Kavramı gibi doğal bir hareket halinde farkındalık oluşturur. Bebekler ilk altı ay sadece siyah beyaz renkleri görür diyen bilgi eskide kaldı. peki güncel bilgi nedir. Bebeklerin doğumdan itibaren görme yetilerinin gelişimini anlatan güncel bir veri http://www.allaboutvision.com/parents/infants.htm ……Yenidoğanlar görme yetisi çok hızlı gelişir. İlk hafta kırmızı , turuncu, sarı, yeşili görebilirler fakat mavi ve açık morun ayırmada biraz zaman alabilir. …siyah beyaz zeka kartı almanız şart değil kotrast canlı renkler yeterlidir….. Dönenceler : Bu konuda da iki görüş vardır bir görüş derki otizm benzeri hareketleri tetikler (ancak insanlarımız bunu otizmi tetikler olarak algılamaktadır.) zararlıdır der. Diğer görüş de takibi güçlendirir.Faydalıdır der. Bu da bence ailenin tercihine kalmış bir konu.

4-6 Ay Arası Oyuncaklar

Bez bebekler ve diğer yumuşak oyuncaklar: Düşsel oyuna teşvik eden, avutuntu oyuncakları (Bebeklerin saçsız olanlarından tercih etmek daha uygun bence) Yumuşak top: El-göz uyumunu geliştirir. Ayna: Benlik kavramını besler keyif verir. Parlak renklerde ve farklı şekillerde yumuşak bloklar: Renk ve şekilleri tanımaya yardımcı olur. Oyun minderi-oyun merkezi: Etki tepkiyi öğretir. Hakimiyet alanı oluşturur. Diş çıkarma halkaları: Rahatsız dişetlerini yatıştırır. Soğuk sulular terci edilebilir Kumaş kitaplar: Dokunma deneyimi kazandırır; kitap sevgisini besler. Spiral asılablir bebek arabası beşik oyuncakları

6-9 Ay Arası Oyuncaklar

Bloklar: Boyut algısını güçlendirir, renk ve şekil tanımayı sağlar.

Toplar: El göz uyumunu ve dengeyi sağlar.

Ayna: Benlik duygusunu geliştirir.

Tahta kitaplar: Eğlenceli, sözcük dağarcığını çoğaltır.

Telefon: Yaratıcı oyun sunar, iletişim becerilerini arttırır.

Kutudaki yaylı kuklalar: Nesne kalıcılığını öğretir.

9-12 Ay Arası Oyuncaklar

Kaplar: Nesne kalıcılığını öğretir.

Üstüste yığılan bloklar: Boyut algısını güçlendirir. Renk eğitiminde yardımcıdır.

Delikli herhangi bir şey: Nesne kalıcılığını öğretir.

Banyo oyuncakları( Duş,kepçe,kova) : Ölçme ve tartmaya yardım eder, yeni ortamları keşfetmeye cesaretlendirir; güvenli özgür oyunla tanıştırır.

Direksiyon: Düşsel oyun sunar. Deniz oyuncakları doğaylauyuma yardımcıdır.

Emekleme oyuncağı : Fiziksel gelişime yardımcıdır. Takip yetisinin tatminini sağlar.

Üzerine oturabilir bir lazımlık : Klasik tuvalet eğitimi için ilk etkileşimi sağlar.

13-15 Ay Arası Oyuncaklar

Şekil sıralama: Şekiller arasındaki ilişkiyi öğrenmesini sağlar.

Oyuncak kamyon ya da yürüteç: Denge kurmayı sağlar ve yürümeyi pekiştirir.

Üs üste yığılan halkalar: Sıralama becerisini kazandırır.

Basit yapbozlar: Kas becerisini geliştirir, okuma öncesi beceriler kazandırır.

Ayıcık halkaları: El becerisine yardım eder.

Eşleme oyuncakları: Eşleme ilk matematik becerisidir.Problem çözme yeteneğini geliştirir.

Sıralama oyuncakları: Sıralamayı teşvik eder, ilk matematik becerisi.

Şekil yerleştirici: Sıralama becerilerine yardım eder, boyut algısını güçlendirir. 16-18 Ay Arası Oyuncaklar Bebekler ya da doldurulmuş hayvanlar : Hayal gücünü geliştirici oyun sunar.

Oyuncak at: Fiziksel becerileri teşvik eder.

Kırılması zor kalın pastel boyalar: Çizim ve el becerisini geliştirir. Sanatsal yeteneklerini geliştirir.

Baloncuk oyuncakları: İlk bilimsel kavramları öğretir. Bazı maddeler biçim değiştirir. Takip duygusunu destekler.Fiziksel aktiviteyi arttırır.

2-3 Yaş ve Üzeri Dönemdeki Çocuklar İçin Eğitici Oyuncaklar Seçerken Nelere Dikkat Edilmelidir?

Bu yaşlarda hayal gücünü destekleyen birşeyler üretmeye yönlendiren oyuncaklar tercih edilmelidir. Oyun hamurları, kum, su , gazete kağıdı, tahta ya da plastik çekiç, tornavida, keskin olmayan makas, boyalar, kağıtlar, basit tahmin oyunları(hayvanları tanıma gibi) , boyama kitaplarını tercih edebilirsiniz.

Çocuklara oyuncakların ham madde olarak verilip teşvik ve deneme ile oyuncağa dönüştürülebileceği bir dönemdir.

• Bütünü parçalara ayırma, parçalardan bütünü oluşturma gibi zeka ve yaratıcılık isteyen oyuncaklar,

• Rol modelleme yapabileceği mutfak eşyaları, oyuncak telefon, bebek ve arabalar da bu dönemde ilgisini çekmektedir. Doktor setleri, itfaiye setleri vs. gibi

• Üç tekerlekli bisiklet çocukların en çok sevdiği oyuncaklardan biridir. Bisikletle bacaklarını , el ve ayakları ile birlikte kullanmayı öğrenirler ve yön ve denge duygusu gelişimine yardımcıdır. Koordinasyonu sağlar.

• Okul öncesi çocuklar gerçekçi ayrıntıları ve işleyen parçaları olan oyuncakları tercih ederler. Bu yaş dönemindeki çocukların oynadığı oyunlar ve oyuncaklar, yaşadığı duygular gezdikleri yerler çizimlerine çok zaman doğrudan yansır. Bu sebeple çocuklarınızın ebeveyn dışı alanlarda yaptıklarıyla ilgili sağlıklı bilgi almak isteyen ebeveynlerin çocuklarının çizimlerinden bu bilgilere daha kolay ulaşabilirler. Bu yüzden, bu dönemdeki çocukların özellikle sembolik anlatılarında kullandıkları karakterlere, isimlere ve oyun içeriğine ailelerin dikkat etmesi tavsiye edilir. 

• Bu yaş grubunda çocuklar 2-3’erli gruplar halinde oyunlar kurmaya başlarlar. Ancak oyunlar sırasında paylaşım kavgaları yaşanabilir. Eğer kavga devam ediyorsa barış sağlanması için çocukların da düşüncesi alınarak ortak bir karara varılmalı ve çocuklardan bu karara saygı duymaları beklenmelidir.

3-5 Yaş ve Üzeri Dönemdeki Çocuklar İçin Eğitici Oyuncaklar Seçerken Nelere Dikkat Edilmelidir?

• Bu dönemde taklit ve canlandırma oyunlarına karşı ilgileri artar ve beş yaşında bu ilgi en yüksek düzeye çıkar. Kukla oyunlarına karşı ilgileri de çok yüksektir.Parmak kuklalar seslendrme oyuncakları mikrofonlar ilgi çekicidir. 

• Genellikle planlı veya hedefe yönelik lego oyunları oynarlar. Küçük figürler ve arabalarla çeşitli canlandırma oyunlarına ilgileri de tepe noktasına ulaşır.

• Bu yaştaki çocukların çoğu küçük parçalar içeren oyuncaklarla oynayabilir. Ancak çocuk hala nesneleri ağzına götürme eğilimi gösteriyorsa küçük parçalar içermeyen oyuncakları tercih etmelisiniz. Oyuncaklar sert yapılı olmalı, keskin kenar veya köşeleri olmamalı, kolayca kırılmamalı ve parçalarına ayrıldığında keskin köşeler çıkmamalıdır. Bir yetişkin gözetiminde olmadığı sürece elektrikli parça içermemelidir.

5 – 8 Yaş ve Üzeri Dönemdeki Çocuklar İçin Eğitici Oyuncaklar Seçerken Nelere Dikkat Edilmelidir? Bu yaş grubu yarışma oyunlarının ön plana çıktığı oyuncaklar sosyal gelişime olumlu motivasyonla doğru sonuçlar ortaya koyar. Bu yaşlarda uygulayıcıların rekabetçi yaklaşımdan uzak ortak zafer eksenine çekmesi çocukların ileriye dönük iç huzurlarında olumlu motivasyon sağlayacaktır.

8 Yaş ve Üzeri Dönemdeki Çocuklar İçin Eğitici Oyuncaklar Seçerken Nelere Dikkat Edilmelidir? Çeşitli bilimsel gözleme dayanan ya da yetenekleri ön plana çıkaran koordinasyon ve takip gerekli oyunlar ve oyuncaklar , 

• Astromi
• Plenetaryum oyuncakları
• Aşçılık setleri,
• Hava durum istasyonları,
• Arkelojik kazı oyuncakları ,
• Tasarım üretim oyuncakları
• Su balonları
• Hedef oyunları
• Dış mekan spor oyuncakları
• Daha küçük parçalı lego ve puzzlelar çocukları hem kaliteli zaman geçirmesine hem de ilgi alanlarını seçmede anne baba ve çocukları yönlendirmeye yardımcı olur.
• Yabancı dil kartları kelime bulma gibi oyunlar kelime dağarcığını zenginleştirir, ifadeyi güçlendirir.

#oyuncak seçerken dikkat edilmesi gerekenler #oyuncak seçimi,#yaşa göre eğitici oyuncak seçimi

Yazar: Gülşah Özkaraca